Po wpisaniu do przeglądarki „średnia ważona w szkole” można przeanalizować wiele przykładów zapisów w statutach szkół i PZO. Zebrałem kilka przykładów z odnośnikami do stron dnia 28.06.2019 r., aby przy każdym przypadku jako rodzic i nauczyciel zapisać swoje odczucia w komentarzu. Artykuł ten nie ma charakteru atakowania kogokolwiek za cokolwiek, ponieważ jeśli nie ma odgórnych wskazań ustawodawcy, dozwolone są różne interpretacje. Niemniej jednak, aby nikogo nie stygmatyzować, ukrywam dokładne adresy www, ale są zarchiwizowane.
Badając dokumenty dostępne w internecie, zwracam uwagę głównie na:
- zapis informacji o średniej ważonej w statutach szkół;
- zapis form sprawdzania osiągnięć i aktywności uczniów;
- zapis wag dostosowany do form sprawdzania osiągnięć i aktywności uczniów;
- zróżnicowanie przedmiotowe w/w form.
Zapisy w dokumentach szkolnych z pierwszej 20-ki google
PRZYKŁAD 1
www.szkola6…
Formy aktywności | Waga oceny | Kolor zapisu w dzienniku |
Aktywność na lekcji (oraz jej brak) | 1 | niebieski/czarny
|
Praca w grupach | ||
Zeszyt przedmiotowy, zeszyt ćwiczeń | ||
Zadanie domowe | ||
Wykonanie pomocy dydaktycznych, pracy na rzecz szkoły w ramach przedmiotu | ||
Prezentacja referatu | ||
Recytacja | ||
Czytanie | ||
Kartkówka | 3 | zielony |
Osiągnięcia w konkursach | ||
Rozwiązanie zadania problemowego | ||
Realizacja i prezentacja projektu | ||
Odpowiedź ustna | ||
Dyktando | ||
Praca klasowa | 5 | czerwony |
Test z całego działu | ||
Test kompetencji, test semestralny | ||
Osiągnięcia w konkursach na etapie wyższym niż szkolny | ||
Samodzielne wypracowanie |
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”. W tabeli brakuje zapisu dotyczącego wag 2 i 4. Ponadto w wyliczaniu średniej ważonej dzielnikiem będzie suma liczb wyłącznie nieparzystych, co może prowadzić do późniejszej tendencyjnej interpretacji wyników/efektów nauczania.
- W dokumencie zostało wymienionych 19 form sprawdzania osiągnięć uczniów podzielonych na trzy grupy, do których zastosowano 3 wagi: 1, 3, 5. Skoro stosujemy trzy wagi a najwyższa z nich to 5, spokojnie można zastąpić je wagami 1-3, aby najwyższa nie „robiła za straszak” a wagi 2 i 4 nie były wagami martwymi, czyli nieuzasadnionymi dla uczniów. Ponadto tak bogatą grupę form sprawdzania osiągnięć można by podzielić na 5, skoro chcemy mieć skalę 1-5 a najwyższa waga informuje, że uczeń powinien się spodziewać co najmniej 5. ocen z każdego przedmiotu.
- System oceniania nie został podzielony, czyli dopasowany, do przedmiotów nauczania a narzuca każdemu nauczycielowi obowiązek wykorzystania istniejących form i wag.
PRZYKŁAD 2
www.sp6.m…
- Przy ocenianiu semestralnym i rocznym wystawienie oceny polega na obliczeniu średniej ważonej dla uzyskanych stopni szkolnych według następujących wag:
- waga 3 – zapis czerwony w dzienniku lekcyjnym- dla pisemnych prac kontrolnych (sprawdziany, wypracowania), testów, kartkówek, odpowiedzi ustnych (dłuższa wypowiedź, prezentacja referatu, odpowiedzi w trakcie lekcji )
- waga 2 – zapis zielony w dzienniku lekcyjnym- dla prac domowych (krótkoterminowa i długoterminowa), zadań wynikających z realizacji programu Szkoła Zarządzająca Wiedzą, obserwacji uczniów w toku pracy, gier dydaktycznych – sprawdzających (krzyżówki, diagramy, rebusy, konkursy itp.),
- waga 1 – zapis niebieski w dzienniku lekcyjnym- dla aktywności, pilności i sumienności (obserwacja uczniów w toku pracy, dodatkowe zadania i prace, inne działania wskazujące możliwość oceniania).
- Średnią ważoną semestralną oblicza się według następującego wzoru:
Suma ocen wagi 3 ·3 + suma ocen wagi 2 · 2 + suma ocen wagi 1
STOPIEŃ = ————————————————————————————-
Ilość ocen wagi 3 · 3 + ilość ocen wagi 2 · 2 + ilość ocen wagi 1
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brakuje podziału na przedmioty z uwzględnieniem ich specyfiki. Idąc na zajęcia z języka polskiego czy fizyki, uczeń ma wiedzieć, jakie zasady oceniania będą na tych zajęciach zastosowane np. czy będzie brany do odpowiedzi ustnej. Obecny zapis jest zbyt ogólny.
- Nieprawdą jest, że przygotowanie do kartkówki i do sprawdzianu wymaga takiego samego wysiłku, zatem stawianie tych form sprawdzania wiedzy w jednej wadze – 3 – jest nielogiczne i nieetyczne.
PRZYKŁAD 3
http://www.sp37…
- 129 pkt.5.
5. Podstawą do wystawienia oceny śródrocznej/ rocznej jest średnia ważona
uzyskanych ocen cząstkowych:
- a) w klasach 4-6
poniżej 1,75 ocena niedostateczna
1,75 – 2,7 ocena dopuszczająca
2,71 – 3,7 ocena dostateczna
3,71 – 4,7 ocena dobra
4,71 – 5,5 ocena bardzo dobra
powyżej 5,5 ocena celująca
Brak wyjaśnień średniej ważonej w sso: http://sp37…
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Ani w statucie, ani w sso nie ma tabeli lub informacji odnośnie form sprawdzania osiągnięć uczniów. Oznacza to, iż uczniowie nie zostali poinformowani albo każdy nauczyciel stosuje swoje wagi, co powinno być zmaterializowane w formie zapisanej i ogłoszonej na stronie www dla rodziców, na tablicy w gabinecie czy też za pomocą ksero w każdym zeszycie przedmiotowym.
PRZYKŁAD 4
www.sp9…
STATUT – brak wyjaśnień, czym jest średnia ważona i sposoby jej otrzymywania, obliczania.
- 22 Skala oceniania osiągnięć edukacyjnych i metody ich sprawdzania
- Metody sprawdzania osiągnięć uczniów:
1) Odpowiedź ustna:
- a) odpytywanie,
- b) prezentacja uczniowska,
- c) egzamin.
2) Prace pisemne:
- a) testy /do 45 minut/ -wielokrotnego wyboru, uzupełnień, prawda /fałsz,
zadania otwarte,
- b) egzaminy,
- c) sprawdziany /zapowiedziane tydzień wcześniej, maksimum dwa w tygodniu, z podanego zakresu materiału- 45 lub 90 minut/,
- d) kartkówki /bez zapowiedzi, materiał z ostatnich 3 lekcji, do 15 minut/.
3) Testy sprawności /praktyczne/ dostosowane do możliwości ucznia.
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brakuje podziału na przedmioty i ich specyficzne formy sprawdzania osiągnięć, np. czy informatyk będzie sprawdzał osiągnięcie poprzez „egzamin” lub czym jest „3) test sprawności” dla chemii lub języka angielskiego?
- Zapis jest nieczytelny, najlepiej zastosować tabelę, gdzie konkretnym formom sprawdzania osiągnięć uczniów będzie przyporządkowana określona waga. Trudno się domyślić, że w punkcie np. „1. Odpowiedź ustna” podpunkt „1. a) odpytywanie” jedynka na początku podpunktu to waga?
PRZYKŁAD 5
www.gim14…
- Formy aktywności uczniów a waga oceny:
Formy aktywności | Waga oceny | Kolor oceny w dzienniku lekcyjnym |
Kartkówka z jednego tematu | 1 | niebieski |
Praca na lekcji (indywidualna, w grupach), aktywny udział w zajęciach | 1 | niebieski |
Zeszyt przedmiotowy, zeszyt ćwiczeń | 1 | niebieski |
Praca domowa | 1 | niebieski |
Kartkówka z dwóch tematów | 2 | czarny |
Wykonanie pomocy dydaktycznych | 2 | czarny |
Prezentacja multimedialna, referat | 2 | czarny |
Test przedmiotowy o charakterze egzaminu gimnazjalnego | 2 | czarny |
Recytacja/słuchanie w języku obcym | 2 | czarny |
Czytanie | 2 | czarny |
Osiągnięcie w konkursie (etap szkolny) | 3 | zielony |
Rozwiązanie zadania problemowego | 3 | zielony |
Realizacja i prezentacja projektu | 3 | zielony |
Odpowiedź ustna | 3 | zielony |
Dyktando | 3 | zielony |
Kartkówka z trzech tematów | 3 | zielony |
Kartkówka ze znajomości lektury | 3 | zielony |
Wypracowanie pisane w domu | 3 | zielony |
Sprawdzian śródroczny | 3 | zielony |
Praca domowa długoterminowa lub o wyższym stopniu trudności | 3 | zielony |
Samodzielna praca z mapą konturową | 3 | zielony |
Praca klasowa z działu | 4 | czerwony |
Osiągnięcie w konkursie (etap rejonowy, wojewódzki) | 4 | czerwony |
Wypracowanie pisane podczas zajęć | 4 | czerwony |
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brakuje podziału na przedmioty – w związku z tym niektóre wagi mogą być martwe dla jednych a żywe dla innych przedmiotów (nauczycieli), np. dyktando dla fizyki czy chemii lub konkurs dla języka angielskiego czy religii.
PRZYKŁAD 6
www.sp9…
ŚREDNIA WAŻONA
- Oceny semestralne i końcoworoczne wystawiane są na podstawie średniej ważonej ocen cząstkowych.
- Oceny cząstkowe, które otrzymuje uczeń za poszczególne formy aktywności, mają różną wagę:
- praca klasowa / sprawdzian pisemny obejmujący cały dział x 3
- wyniki osiągane z konkursów przedmiotowych (tytuł laureata na szczeblu wojewódzkim / ogólnopolskim) x 3
- kartkówka x 2
- rozwiązanie zadań problemowych x2
- odpowiedź ustna x 1
- aktywność na lekcjach x 1
- ćwiczenia praktyczne x 1
- praca indywidualna na lekcji x 1
- praca dodatkowa dla chętnych x 1
- umiejętność współpracy w grupie x 1
- praca domowa x 1
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brakuje podziału na przedmioty – w związku z tym niektóre wagi mogą być martwe dla jednych a żywe dla innych przedmiotów (nauczycieli), np. praca klasowa dla fizyki czy chemii lub rozwiązanie zadań problemowych dla języka angielskiego czy informatyki.
PRZYKŁAD 7
statut_SP…
- 56
Średnia ważona
- Ocena śródroczna ustalana jest na podstawie średniej ważonej. Zasada ta nie dotyczy wychowania fizycznego, zajęć technicznych, plastyki, muzyki i zajęć artystycznych. Szczegółowe ustalenia określają PZO.
CHEMIA:
WAGI OCEN
- Sprawdzian, praca klasowa, test, konkursy przedmiotowe – waga 3 i kolor czerwony w dzienniku.
- Odpowiedź ustna, kartkówka zapowiedziana lub niezapowiedziana, praca długoterminowa (np. projekt, prezentacja) – waga 2 i kolor zielony w dzienniku.
- Karty pracy, praca na lekcji, praca w grupach, zadania domowe, zeszyt przedmiotowy, zeszyt ćwiczeń, aktywność – waga 1 i kolor niebieski w dzienniku.
- Ocena bardzo dobra uzyskana z trzech plusów, ocena celująca uzyskana z czterech plusów lub ocena niedostateczna uzyskana z trzech minusów bądź dwóch nieprzygotowań do zajęć jest oceną za aktywność, pracę na lekcji więc z wagą 1 i kolorem niebieskim.
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest zgodny z prawem, statut odsyła do PZO, gdzie każdy przedmiot ma swoje kryteria oceniania a linki do nich są umieszczone na stronie www szkoły.
- Warto jeszcze sprawdzić czy we wszystkich PZO nie ma martwych wag?
PRZYKŁAD 8
https://zstm…
7) śródroczną i roczną ocenę klasyfikacyjną ustala nauczyciel, uwzględniając
średnią ważoną ocen bieżących z całego roku szkolnego oraz stopień opanowania
wymagań edukacyjnych;
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brak klasyfikacji wag i PZO na stronie, brak strony.
PRZYKŁAD 9
http://zs2…
8) Ocenę śródroczną / roczną z zajęć edukacyjnych można ustalić na podstawie średniej
ważonej z poszczególnych ocen cząstkowych według wzoru:
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brak klasyfikacji wag i PZO na stronie szkoły: http://zs2.
PRZYKŁAD 10
http://www.sp…
1) Na wszystkich przedmiotach (z wyjątkiem wychowania fizycznego, muzyki, plastyki):
- a) praca klasowa / sprawdzian pisemny, poprawa sprawdzianu – waga 5,
- b) kartkówka – waga 3,
- c) dyktando – waga 2,
- d) (uchylono),
- e) odpowiedź ustna, czytanie, recytacja – waga 2,
- f) aktywność na lekcjach – waga 2,
- g) (uchylono),
- h) praca domowa, zeszyt, ćwiczenia – waga 1,
- i) praca w grupach – waga 2,
- j) zadania dodatkowe (prezentacje, projekty, praca długoterminowa, inne) – waga 3.
Brak wagi nr 4.
2) Na lekcjach wychowania fizycznego:
- a) aktywność na lekcjach wychowania fizycznego – waga 5,
- b) przygotowanie do zajęć (strój) – waga 4,
- c) sprawdzian umiejętności ruchowych – waga 4,
- d) udział w zawodach – waga 3.
Brak wag: 1 i 2
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brak PZO dla poszczególnych przedmiotów co oznacza martwe wagi i traktowanie ich wybiórczo, np. szczegółowo włącznie z dyktandem opisano wagi prawdopodobnie z j. polskiego.
- Z wagi 5 uczyniono straszak na uczniów, ponieważ brakuje wagi 4.
PRZYKŁAD 11
http://zst…
- Średnia ważona a wystawianie ocen śródrocznych i rocznych:
KOMENTARZ
- W takiej formie zapis jest niezgodny z prawem, które wymaga, aby „nauczyciel poinformował uczniów o wymaganiach edukacyjnych i niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen”.
- Brak klasyfikacji wag i ich kryteriów w statucie i na stronie www szkoły.
Podsumowanie
Większość z 11. komentowanych przykładów z wyszukiwarki pokazuje, że nie wszyscy „odrobili zadanie domowe” i starali się zrozumieć ideę stosowania średniej ważonej. To nie jest dziwne, gdy nie ma dokumentu ustalonego jako wzór czy wzorca prawny a pracownicy kierują się intuicją. Wówczas istnieje duże prawdopodobieństwo, że popełnimy błędy. Są to błędy o tyle istotne, że deprecjonują wysiłki edukacyjne i koszty z nimi związane. Niezależnie od wkładu pracy nauczycieli i uczniów, zabiegów rodziców, zły system oceniania powoduje wypaczenie efektów nauczania. Zamiast spodziewanych sukcesów wszystkie strony odnoszą mniejszą lub większą porażkę.
Liczenie średniej ważonej przez dzienniki elektroniczne to zupełnie nowa jakość edukacyjna. W przeciwieństwie do intuicji zapisanej w ustawie o ocenianiu, możliwościach szukania podpowiedzi w liczeniu średniej arytmetycznej, ważenie ocen to milowy skok w stronę obiektywizacji oceniania z jednej strony a dzieleniem się odpowiedzialnością za postęp w nauce szkolnej z uczniami. Ma to ogromne znaczenie etyczne, ponieważ dorastający uczeń zapoznany z systemem oceniania a potem rozliczany w postaci kartkówek i sprawdzianów dostrzega, że ocena końcowa zależy wyłącznie od niego a nie jak dawniej od nauczyciela. Tej szansy na odbudowę pozycji społecznej nauczyciela nie możne zlekceważyć.
Wszyscy nauczyciele muszą zweryfikować swoje przyzwyczajenia i przyjęte po rozpoczęciu pracy systemy oceniania osiągnięć i aktywności uczniów. Pod każdym artykułem dotyczącym kwestii związanych z pracą nauczyciela pojawiają się setki i tysiące napastliwych komentarzy przepojonych nienawiścią do naszej grupy zawodowej. Jestem na 100% pewny, iż są to wypowiedzi ludzi skrzywdzonych właśnie przez fatalne systemy oceniania pozbawione często racjonalnego planowania form sprawdzania osiągnięć i obiektywizmu.
Dodałbym jeszcze, że w internecie można znaleźć strony, na których można łatwo policzyć sobie taką średnią 🙂